تفسیر کاربردی رومیان فصل ۱
سلام و تهنیت (۱: ۱-۷)
۱ رسول یعنی فرستاده شده. در کتاب عهد جدید، عنوان رسول لقب و مقامی است که به اشخاص و افرادی داده می شد که به فرمان مسیح جهت بشارت انجیل و بنای کلیسا به دور و نزدیک فرستاده می شدند. این عنوان در ابتدا منحصر به دوازده حواری مسیح بود (مرقس ۳: ۱۳-۱۹). ولی بعدها، پولس رسول پس از ملاقات با مسیح زنده در راه دمشق، دعوت و خدمت رسالت را از عیسی مسیح دریافت نمود (اعمال ۹: ۳-۱۶؛ ۲۶: ۱۵-۱۸). پولس رسول بوسیلۀ مسیح به مقام رسالت و خدمت انجیل برگزیده شده بود (غلاطیان ۱: ۱). لذا، پولس در ابتدای رسالۀ به رومیان، خود را بعنوان رسول مسیح معرفی می کند تا اقتدار نگارش این رساله بقوت روح القدس را به خوانندگان رساله خاطر نشان کرده، ایشان را از اعتبار رسالۀ حاضر مطمئن می سازد.
انجیل خدا، مژده و خبر خوش نجات بشر و رحمت خدا توسط پسر یگانۀ وی عیسی مسیح می باشد که پولس رسول در این رساله به بسط و تفسیر مفصل این نجات خواهد پرداخت.
پولس رسول، همچنین خود را بعنوان غلام عیسی مسیح معرفی می کند. غلام، از خود هیچ عملی انجام نمی دهد و همیشه مترصد اجرای دستورات ارباب خود می باشد، غلام برای ارباب خود زیست می کند. پولس غلام مسیح بود، در زمان پولس، غلامان بتوسط ارباب خریداری شده و ارباب مالک جان و ارادۀ غلام بود. پولس می گوید که عیسی مسیح او را به قیمت خون خود خریداری نموده است و اینک وی همۀ میل و اردۀ خود را به مسیح تقدیم کرده است تا اینکه اردۀ خداوند را کاملا اجرا نماید. همۀ مسیحیان بایستی اربابی و خداوندی مسیح را به همین شکل پذیرفته و خود را بعنوان غلام به مسیح تقدیم دارند. عیسی مسیح به قیمت خون خود ما را از اسارت اربابی ظالم به نام گناه و جسم آزاد نمود و اینک ما آزادیم که غلام مسیح شویم (به اول قرنتیان ۶: ۱۹و۲۰ و تفسیر آن مراجعه نمایید).
۲ وعدۀ انجیل عیسی مسیح در کتب مقدسه، یعنی عهد عتیق، بوسیلۀ انبیا پیشگویی شده بود (زمانی که پولس رسول، رسالۀ حاضر را نگارش می نمود، عهد جدید هنوز بطور کامل تحریر و جمع آوری نشده بود). انبیای عهد عتیق، پیشگوییها و نبوتهای بی شماری راجع به آمدن منجی قوم بنی اسرائیل و مسیح خدا نموده بودند و در اینجا پولس می گوید که وی خادم آن انجیلی است که خدا سابقا وعدۀ آن را داده بود.
۳ و۴ عیسی مسیح کیست؟ این مهم ترین چیزی است که یک شخص باید بداند. حیات جاودانی و آزادی از گناه و بخشش از گناهان، همگی در گرو پاسخ صحیح به این سوال می باشد. آیا عیسی صرفا انسانی مانند دیگر افراد بشر بود و یا اینکه عیسی مسیح خدای مجسم شده و منجی عالم بود؟ در این آیات، پولس رسول جواب این سوال مهم را به ایمانداران روم ارائه می دهد. عیسی انسان کامل و خدای کامل بود، بر حسب جسم (پیشینۀ انسانی)، عیسی از نسل داود پادشاه متولد شده بود (آیۀ ۳)؛ و به حسب روحانی، عیسی مسیح پسر خدا و مولود از روح القدس (آیۀ ۴) بود. از طرف مادری، عیسی مسیح بقوت روح القدس از یک زن متولد گشت، ولی پدر او خدای پدر بود (به متی ۱: ۱۸-۲۱ و تفسیر آن و همچنین به مقالۀ عمومی: "عیسی مسیح" مراجعه نمایید).
با قیام کردن از مُردگان و صعود به آسمان، عیسی مسیح ثابت کرد که وی حقیقتا پسر خدا می باشد. هیچ انسان معمولی قادر به زنده شدن از مُردگان نبوده است. پولس خود مسیح زنده و قیام کرده از میان مُردگان را با چشمان خود ملاقات کرده بود (به مقدمۀ رومیان مراجعه نمایید).
۵ در این آیه پولس رسول به شرح خدمت خود می پردازد و اینکه چگونه عیسی مسیح خدمت رسالت را به وی تفویض نمود تا اینکه وی به انجیل مسیح بشارت داده برای اطاعت ایمان در جمیع امت ها بخاطر اسم او. به منظور انجام این خدمت مهم بود که پولس فیض و رسالت، یعنی قوت و نیروی لازم جهت این خدمت مهم را از عیسی مسیح دریافت نمود. در عهد جدید کلمه فیض به معنی رحمت رایگان و بدون قید و شرط خداوند است که به انسانهای بی لیاقت و گناهکار، به جهت ایجاد تغییر در زندگی آنها ارزانی می گردد ( به آیه ۷ مراجعه نمایید). ولی در این آیه کلمۀ فیض معنی دیگری دارد؛ در اینجا عبارت فیض به معنی نیروی مخصوصی است که خدا جهت خدمت ویژه ای به خادمان خود عطا می فرماید تا ایشان را در انجام آن خدمت یاری نماید (به رومیان ۱۵: ۱۵ و۱۶؛ افسسیان ۳: ۷ مراجعه نمایید).
توجه کنید که هدف پولس رسول از بشارت انجیل صرفا تشویق آنها برای قبول کردن عیسی و ایمان آوردن به مسیح نبوده برعکس هدف اصلی پولس رسول از بشارت انجیل، ترغیب امت ها به اطاعت از مسیح که زاییدۀ ایمان است می باشد. ایمان راستین، اطاعت را بدنبال خواهد داشت وگرنه ایمانی که منتهی و منتج به اطاعت نگردد، ایمان واقعی نیست (به رسالۀ یعقوب ۲: ۱۷ و تفسیر آن مراجعه نمایید). صرف بشارت دادن و تشویق کردن افراد به ایمان آوردن به مسیح کافی نیست؛ عیسی مسیح فرمود که همۀ امت ها را شاگرد سازید و ایشان را تعلیم دهید که همه اموری را که به شما حکم کرده ام حفظ کنند (به متی ۲۸: ۱۹و ۲۰ و تفسیر آن آیات مراجعه نمایید).
۶ و۷ پولس رسول رسالۀ حاضر را به همه که در روم محبوب خدا و خوانده شده و مقدسید (آیۀ ۷)، یعنی همۀ مسیحیان ساکن روم می نویسد. خدا همۀ انسانها را دوست داشته و نسبت به همه محبت می کند؛ ولی خداوند آنانی را که بوسیلۀ ایمان به مسیح، فرزند وی گردیده اند بطور مخصوصی محبت می نماید (به اول تیموتائوس ۴: ۹ و ۱۰ و تفسیر آن مراجعه نمایید).
همۀ مسیحیان به تقدس و داشتن زندگی مقدس خوانده شده اند، و همۀ آنانی که به مسیح ایمان آورده اند از جملۀ مقدسین محسوب می گردند. مسیحیان واقعی در نزد خدا و در نظر وی "مقدس" می باشند، نه آنکه خود بوسیلۀ انجام اعمال نیک و اجرای فرایض دینی تقدیس حاصل نموده باشند؛ بلکه به این لحاظ که عیسی مسیح با مرگ خود بر صلیب گناهان ما را برداشته و ما در نزد خدا عادل و مقدس کرده شده ایم (به فیلیپیان ۱: ۱ مراجعه نمایید).
در اغلب رسالات پولس رسول می خوانیم که پولس جهت خوانندگان خود" فیض" و "سلامتی" خدا را آرزو می کند. فیضعبارت است از هدیۀ مجانی و رایگان محبت و رحمت خدا به افراد گناهکاری که به هیچ وجه مستحق دریافت بخشش آن نبوده، هیچ گونه توانایی کسب آن را ندارند. پس از دریافت فیض است که ما قادر به دریافت سلامتی خدا خواهیم شد؛ سلامتی یا صلح یا مصالحه با خدا و با ایمانداران هدیۀ خدا و محصول فیض خداست. این دو هدیۀ ارزشمند، از جانب پدر ما خدا و عیسی مسیح خداوند به ما داده شده است. از آنجا که در تثلیث توحید وجود دارد و پولس رسول معتقد به وحدانیت و وجود یک خدا می باشد، لذا می بینیم پولس می گوید که در بخشش هدایای فیض و سلامتی، پدر و عیسی مسیح و نیز روح القدس همیشه با هم و همراه یکدیگر کار می کنند.
پولس رسول در اینجا عیسی مسیح را عیسی مسیح خداوند خطاب می کند. عیسی نام انسانی نجات دهندۀ ما بود، کلمۀ عیسی در واقع اسم خاص مانند پرویز، سارا، و فریدون می باشد و در اسرائیل افراد بسیاری بودند که عیسی نام داشتند. معنی عیسی در زبان عبری نجات دهنده می باشد. کلمۀ دیگری که در این قسمت می بینیم مسیح می باشد. مسیح یعنی مسح شده، افراد زیادی بخاطر دریافت مسح از خداوند مسیح لقب گرفتند (بعنوان مثال به آیات زیر مراجعه نمایید: اول سموئیل ۲: ۱۰؛ ۱۰: ۱؛ ۵: ۱۷؛ ۱۶: ۶؛ ۲۴: ۶؛ مزمور ۲۰: ۶). در کتابهای عهد عتیق مثالهای متعددی از این امر دیده می شود ولی در اینجا منظور پولس یک فرد خاص بنام عیسی ناصری است که بطور مخصوصی از طرف خدای پدر مسح شده است تا انسانها را نجات بخشد (مزمور ۲: ۲؛ اعمال ۴: ۲۶). علاوه بر "عیسی" و "مسیح"، پولس رسول کلمۀ دیگری نیز در رابطۀ با عیسی مسیح بکار می برد و آن کلمۀ خداوند می باشد، کلمۀ یونانی که بوسیلۀ پولس بکار رفته به معنی خداوند، سرور، آقا، مولی و ارباب می باشد که هر جا در رابطه با عیسی مسیح بکار می روند معنی اصلی آن یعنی "خداوند" مورد نظر است (به رسالۀ یعقوب ۱: ۱ و تفسیر آن مراجعه نمایید).
پولس مشتاق مسافرت به روم می باشد (۱: ۸-۱۵)
۸ در قرن اول میلادی و در زمان پولس رسول، شهر روم پایتخت امپراطوری روم بود مهم ترین شهر جهان محسوب می گشت. مُردم مختلف از سراسر جهان آن روز به دلایل مختلف به روم سفر می کردند و به همین خاطر، اخبار مسیحیان روم به گوش کلیساهای مختلف و پولس رسول می رسید. لذا، پولس رسول به جرات ادعا می کند که ایمان شما در تمام عالم شهرت یافته است. به همین طریق، انجیل مسیح نیز در تمامی جهان آن روز به گسترش بود و تعداد مسیحیان چنان رو به افزونی گرفته بود که حکومت روم جهت سرکوب مسیحیان و جلوگیری از انتشار مسیحیت، دست به خشونت و جفای ایمانداران و کلیسای مسیح زده بود.
به این دلیل، پولس رسول بخاطر ایمان مسیحیان روم که علی رغم تمامی جفاها، همچنان بر ایمان خود ثابت قدم ایستاده بودند، خدا را شکر می کند. توجه کنید که چگونه پولس رسول بخاطر ایمان دیگر مسیحیان خدا را شکر می کند. بیایید از نمونۀ پولس سرمشق گرفته بجای شکایت و دلتنگی از دیگر مسیحیان، بلحاظ ایمان ایشان خدا را شکر گفته، ایشان را در ایمانشان تشویق و تقویت نماییم.
۹ و ۱۰ گرچه در زمان نگارش این رساله، پولس رسول هنوز به روم عزیمت ننموده بود، ولی محبت عمیقی به ایشان در دل داشت و پیوسته برای ایشان دعا می نمود.
۱۱-۱۳ هدف پولس رسول جهت سفر به روم رسانیدن نعمتی روحانی به ایمانداران رومی بود تا به آن وسیله ایشان را در زندگی روحانیشان استوار گرداند (آیۀ ۱۱). پولس بخوبی می دانست که موعظه و بشارت و بنا نمودن کلیساهای جدید بخودی خود کافی نیست و باید در تقویت و استوار ساختن ایماندران برآمده، اطفال روحانی را در مسیر رشد و بلوغ روحانیشان استوار ساخت. چه اگر ایشان استوار نباشند، چگونه خواهند توانست در مقابل طوفانهای زندگی و تجربیات و سختی ها و جفاها، از خود مقاومت و تداوم نشان داده، در آخر از آزمایشات زندگی سربلند بیرون بیایند؟ رمز موفقیت پولس در این بود که وی به بشارت و موعظۀ انجیل و احداث و بنای کلیساها بسنده نمی نمود، بلکه هر کجا که سفر می کرد همواره می کوشید که ایماندارانرا نیز تقویت کرده، ایشان را درایمانشان استوار بسازد (به اعمال ۱۴: ۲۱ و ۲۲ مراجعه فرمایید).
پولس رسول اضافه می کند که مایل است در میان ایمانداران روم ثمری حاصل کند (آیۀ ۱۳)؛ یعنی اینکه آرزو دارد که در روم ایماندارانی را بیابد که به استوار گشتن در ایمان تمایل بخرج داده و اجازه دهند تا پولس رسول آنها را در ایمان تقویت کند. یکی از خطرناک ترین بلاهایی که ممکن است گریبانگیر یک ایماندار گردد، غرور روحانی می باشد که بواسطۀ آن شخص ایماندار خود را بالاتر از هر معلم و تعلیم پنداشته و حاضر به قبول تقویت و تشویق از هیچ کس نمی گردد. پولس رسول همچنین امیدوار است که نتیجۀ سفرش به روم، بشارت انجیل و سرانجام توبه و نجات بسیاری از غیر مسیحیان باشد.
۱۴-۱۵ در این قسمت پولس رسول می گوید که وظیفۀ بشارت انجیل مسیح او را تا حدی متعهد ساخته است که در خود نسبت به یونانیان و غیر یونانیان، حکیمان و احمقان احساس دِین و بدهی می کند (آیۀ ۱۴). دلیل این احساس وظیفه و الزام به بشارت انجیل اینست که عیسی مسیح او را مامور رساندن انجیل به امت های غیریهودی ساخته بود (به اعمال رسولان ۹: ۱۵ مراجعه نمایید). پولس رسول موظف بود که انجیل مسیح را به امتهای غیریهودی بشارت دهد و همانطوری که یک مقروض به قرض دهندۀ خود مدیون است و بایستی هر چه زودتر بدهی خود را ادا نماید، به همین طریق پولس رسول نیز خود را به امت هایی که هنوز بشارت نجات انجیل عیسی مسیح را نشنیده بودند، مدیون می دانست.
ما نیز بهمین شکل نسبت به خدا بخاطر فیض و محبت و رحمتی که به ما ایمانداران نشان داده است مدیون می باشیم. به اندازه ای که خدا ما را محبت نموده است. به همان میزان بایستی در خود احساس دین و بدهکاری نماییم.
اگر ما که نجات را از خداوند دریافت نموده ایم در رساندن این مژده به دیگران تعلل بخرج دهیم، مانند کسی خواهیم بود که وام گرفته و در بازپرداخت آن کاهلی و تعلل می ورزد. خدا از چنین شخصی راضی و خشنود نمی باشد و چنین اشخاص را شریر قلمداد می کند (مزمور ۳۷: ۲۱). از اینجاست که پولس رسول در جایی دیگر می نویسد: زیرا هرگاه بشارت دهم، مرا فخر نیست چونکه مرا ضرورت افتاده است، بلکه وای برمن اگر بشارت ندهم (اول قرنتیان ۹: ۱۶).
یونان واقع در جنوب شرقی ایتالیا یکی از مهم ترین مجمع الجزایر دریای مدیترانه محسوب می شد. در قرن اول میلادی، یونانیان متمدترین و با فرهنک ترین مُردم خاور نزدیک و آسیای صغیر و حوالی مدیترانه بودند. از سوی دیگر در فرهنگ آن زمان، قبایل وحشی و غیرمتمدن را با عنوان بربرها یا بربریان مورد خطاب فرار می دادند، پس با این حساب زمانی که پولس رسول از یونانیان و بربریان نام می برد، منظور وی این است که او بشارت انجیل عیسی مسیح را به همۀ افراد عالم صرف نظر از تمدن و فرهنک و سطح آگاهی و غیره، بدهکار می باشد.
در شهر روم مسیحیان زیادی از هر قشر و طبقه وجود داشتند. از یهودیان مسیحی شده گرفته تا غیریهودیان ایماندار، از یونانیانو غیریونانیان گرفته تا افراد حکیم و اشخاص جاهل؛ همگی از اعضای کلیسای مسیحی روم بودند. انجیل مسیح و بشارت و مژدۀ نجات برای همه افراد بشر صرف نظر از طبقه و نژاد و میزان ثروت و ملیت و سطح تحصیلات و هوش و استعداد می باشد. مسائل ظاهری این جهان در نزد خدا هیچ ارزشی ندارد (به غلاطیان ۳: ۲۸ و تفسیر آن مراجعه نمایید).
قدرت انجیل (۱: ۱۶ و۱۷)
۱۶ مژدۀ انجیل، یک خبر معمولی نمی باشد؛ انجیل قوت خداست برای نجات، خبر خوش انجیل را کلام خدا یعنی کتاب مقدس می خوانیم. کتاب مقدس یک کتاب عادی و معمولی نیست، بلکه کلام پُر قوت خداست که اگر فردی کلام خدا را خوانده، به آن ایمان بیاورد، نجات و حیات جاودانی خواهد یافت.
جهت دریافت بایستی به مسیح ایمان آورد. پولس رسول در ادامه می گوید: "انجیل مسیح قوت خداست برای نجات هر کس که ایمان آورد؛ خواه شخص یونانی باشد و خواه غیریونانی، خواه حکیم باشد و خواه جاهل" (آیۀ ۱۴). ولی در هر صورت، بایستی این را در نظر داشت که انجیل ابتدا به یهودیان موعظه شد. قوم بنی اسرائیل، از دیرباز قوم برگزیدۀ خدا بود و آنها از دیرزمان، به خدای قادر مطلق واحد اعتقاد و ایمان داشته، خدا را می پرستیدند. در کتاب مقدس یهودیان (عهد عتیق)، انبیای متعددی راجع به آمدن مسیح موعود و نجات قوم بنی اسرائیل پیشگویی و نبوت های فراوان نموده بودند. عیسی مسیح خود یهودی بود و در میان قوم یهود و بعنوان یک اسرائیلی مولود گشت؛ لذا زمانی که عیسی مسیح به بشارت انجیل پرداخت، طبعا اولین شنوندگان مژدۀ انجیل و مژدۀ ملکوت و نجات خدا، یهودیان بودند.
ولی اکثر یهودیان عیسی مسیح را نپذیرفتند و او را به پیلاطس رومی تسلیم کردند تا مصلوب شود. لذا، خدا مبشرینی مانند پولس را برگزید تا بوسیلۀ بشارت ایشان امت های غیر یهود و مابقی افراد جهان مژدۀ نجات عیسی مسیح را بشنوند. به این خاطر است که در اینجا پولس رسول می گوید که قوت خدا و انجیل عیسی مسیح اول برای یهود و پس یونانی است.
پولس می گوید که از انجیل مسیح عار ندارد. در قرن اول میلادی، مسیحیان را مورد تحقیر و آزار و شکنجه قرار می دادند. عیسی مسیح بر روی صلیب که مظهر لعنت می باشد بطرز خجالت آوری و همانند یک مجرم و جنایت کار جان سپرد. در ابتدای کار، اکثر مسیحیان را افراد فقیر و قشر محروم جامعه از قبیل برده ها و محرومین و مطرودین تشکیل می دادند. از این لحاظ مسیحی شدن در انظار جامعۀ آن روزگار عملی شرم آور محسوب می شد.
ولی پولس رسول می گوید که از انجیل مسیح عار ندارد و به این وسیله، وی رومیان مسیحی را تشویق می کند تا ایشان نیز در میان همۀ جفاها و آزار و شکنجه و تحقیر و تمسخر اطرافیان، به عیسی مسیح و انجیل مسیح و قوت خدا فخر نموده، از آن عار نداشته باشند. چرا از انجیل عار داشته باشند؟ ایشان قوت خدا برای نجات را دریافت نموده بودند.
ولی سوالی که بایستی از خود بپرسیم این است: آیا ما از انجیل عار داریم و یا به آن فخر می کنیم؟ آیا از حرف و سخنان و اعمال مُردم می ترسیم؟ انجیل قوت خداست برای نجات و حیات جاودانی. ولی اگر ایمان خود را مخفی نگاه داشته، آن را انکار نماییم عنقریب آن را از دست خواهیم داد (به انجیل متی ۱۰: ۳۲ و ۳۳ مراجعه نمایید).
۱۷ عدالت خدا در پسر یگانه اش عیسی مسیح بظهور رسید. عیسی هرگز گناه نکرد و در هر امری کامل و پاک و مقدس و عادل بود (عبرانیان ۴: ۱۵).
ما نیز بوسیلۀ ایمان قادر خواهیم بود که در عدالت وی شریک گردیم. ما انسانها ذاتا گناهکاریم و در ما هیچ عدالتی وجود ندارد (رومیان ۳: ۱۰-۱۲)؛ ولی بوسیلۀ ایمان خواهیم توانست که عدالت خدا (عدالت مسیح) را حاصل نماییم. اگر چنانچه بوسیلۀ مسیح عادل شمرده نشویم، نخواهیم توانست نزد خدا که ذاتا پاک و عادل است حضور پیدا کنیم (به عبرانیان ۱۲: ۱۴ مراجعه کنید). بدون دریافت عدالت خدا بوسیلۀ ایمان به عیسی مسیح، تحصیل نجات غیرممکن خواهد بود. اینجاست که اهمیت انجیل روشن میشود: انجیل مسیح ...قوت خداست، برای نجات هر کس که ایمان آورد؛ زیرا به مجرد ایمان آوردن به انجیل عیسی مسیح، نزد خدا عادل شمرده خواهیم گشت و اجازۀ دخول به ملکوت وی را حاصل خواهیم نمود.
نکتۀ دیگر این است که خداوند عدالت خود را صرفا جهت نجات و دریافت حیات جاودانی و اجازۀ ورود به ملکوت آسمان، به ما هدیه نمی کند. بلکه این عدالت، ما را در داشتن یک زندگی پاک و عادل کمک کرده، به ما قوت خواهد بخشید تا به ایمان زیست نماییم. زندگی ایماندار بایستی نمونۀ یک زندگی پاک و عادل و همراه با ایمان باشد. یعنی اینکه، زندگی یک فرد ایماندار بایستی مانند زندگی عیسی مسیح پاک و مبرا از گناه و زشتی بوده، ثمرات ایمان در آن دیده شود. اینجاست که اهمیت ایمان مشخص می گردد. ایمان صرفا وسیلۀ انتقال ما از ملکوت ظلمت به ملکوت نور خدا نیست. بلکه ایمان نیرو و انرژی لازم جهت ادامۀ زندگی مسیحی یک ایماندار می باشد. پولس رسول قسمتی از کتاب حبقوق نبی را ذکر می کند که نبی خدا می گوید: «اینک جان مرد متکبر در او راست نمی باشد، اما مرد عادل به ایمان زیست خواهد نمود (حبقوق ۲: ۴).
غضب خدا بر انسانهای گناهکار (۱: ۱۸- ۳۲)
۱۸ به همان نحوی که عدالت خدا از طریق انجیل عیسی مسیح مشخص می گردد؛ انجیل عیسی مسیح، غضب خدا نسبت به هر گناه و ناراستی و ناپاکی انسانها را نیز به نمایش می گذارد. اولین و بزرگترین گناه انسانها، گناه بی دینی یا بی خدایی می باشد. بی دینی و بی خدایی یعنی سرباز زدن و سرپیچی از فرامین الهی و نپرستیدن خدای واحد قادر مطلق. "بی خدایی" یعنی اینکه شخص خود را در مقام اول اهمیت قرار داده، بنحوی زندگی کند که انگار در ذهن و زندگی وی خدایی وجود ندارد. بی خدایی یعنی ایمان و اعتقاد به خود و دیگران و زندگی براساس ارزشهای ساخته و پرداختۀ دست بشر و بی اعتنایی کامل به ارزشها و معیارهای خدایی. ریشۀ تمامی گناهان و شرارتهای مُردم از بی خدایی و بی دینی و عدم ایمان و سرسپاری به خدا سرچشمه می گیرد (به آیات ۲۹-۳۱ همین باب توجه فرمایید).
۱۹-۲۰ چیزهای نادیدۀ او (خدا) یعنی قوت سرمدی و الوهیتش ازحین آفرینش عالم بوسیلۀ کارهای او فهمیده می شود و بطور آشکار در عالم خلقت نمایان و هویدا می باشد. جهان خلقت آنقدر پیچیده و بغرنج و منظم است که هر کسی می تواند خدا و عظمت خدایی وی را ببیند و این حقیقت را که این جهان پهناور بوسیلۀ خدای بزرگ و خلاقی حکیم آفریده شده است درک نماید. هر چشمی که کوههای سر به فلک کشیده و آسمان پرستاره و دریای نیلگون بیکران و این همه عظمت را ببیند، از خود خواهد پرسید که این همه چگونه بوجود آمده است؟ چه کسی و چه دستی در ساختن و پرداختن این همه زیبایی و نظم در کار بوده است؟ چگونه این همه زیبایی و نظام می تواند بدون خدا و تصادفی بوجود آمده باشد؟ فقط خداست که به انجام چنین اعمال عظیمی قادر می باشد (مزمور ۱۹: ۱-۴). ولی انسانهای گناهکار راستی را در ناراستی باز می دارند (آیۀ ۱۸) و وجود خدا را انکار می کنند. به همین دلیل در روز واپسین و نزد تخت داوری خدا، هیچ عذری نخواهند داشت (آیۀ ۲۰).
